Tetiana’nın oğlu için elektrik kesintileri bir ölüm kalım meselesi.
Doğuştan engelli olan oğlu nefes alabilmek, yemek yiyebilmek ve ilaçlarını alabilmek için elektrikle çalışan ekipmanlara ihtiyacı var.
BBC’ye konuşan Tetiana, “Elektriğe çok bağımlıyız. Eğer bu kanlı savaş olmasaydı, hayat zor olurdu ama üstesinden gelebilirdik” diyor.
Rusya’nın ülkedeki enerji tesislerini hedef almaya devam etmesi nedeniyle Ukraynalılar uzun süreli elektrik kesintileriyle yaşamayı öğreniyor.
Rusya’nın hava saldırıları, Ukrayna’da şimdiye kadar savaştan etkilenmemiş bölgelerin bile neredeyse her gün saatlerce elektriksiz kalması anlamına geliyor.
En son 6 Temmuz’da Rusya’nın Ukrayna’daki bir elektrik santraline düzenlediği saldırı kuzeybatıdaki Sumy bölgesinde 100 bin kişinin elektriksiz kalmasına neden oldu.
Güneydeki liman kenti Odessa’da yaşayan Tetiana, bitmek bilmeyen elektrik kesintilerinin hayatı son derece zorlaştırdığını söylüyor.
Tetiana’nın benzinle çalışan ve sürekli doldurulması gereken bir jeneratörü var, ancak soğuması için her altı saatte bir durdurulması gerekiyor.
Elektrik kesintileri cep telefonlarının kapsama alanını da etkilediğinden, oğlu için ambulans servisine ulaşmak da zor olabiliyor.
“Çocuğum havale geçirip maviye döndüğünde ambulansın gelmesi bazen yarım saat, bazen de bir saat sürüyor” diyen Tetiana, “Oksijen alamazsa oğlum ölebilir. Söyleyecek söz bulamıyorum” diye devam ediyor.
Tetiana’nın mahallesinde son zamanlarda elektrik kesintileri günde 12 saat kadar sürdü.
Elektrik kesintileri, ülkedeki milyonlarca kişinin klimaya, asansörlere ve hayat kurtaran ekipmanlara erişimini etkiliyor. Pek çok yerde su kesintileri de meydana geliyor.
Ulusal enerji şirketi Ukrenergo, Ukrayna’nın yalnızca son üç ayda dokuz gigawatt üretim kapasitesini kaybettiğini söylüyor.
Bu, Rusya’nın Şubat 2022’deki tam ölçekli işgalinden önce ülkenin sahip olduğu kapasitenin üçte birinden daha fazla.
Ukrenergo’ya göre dokuz gigawatt, tüketimin en yoğun olduğu saatlerde Hollanda’nın tamamına ya da Slovakya, Letonya, Litvanya ve Estonya’nın toplamına yetecek kadar enerji anlamına geliyor.
BBC’ye konuşan Ukrenergo sözcüsü Maria Tsaturian, “Devlete ait tüm termik santraller yok edildi. Ülkemizdeki tüm hidroelektrik santralleri Rus füzeleri ya da insansız hava araçları tarafından tahrip edildi” diyor.
Ülkedeki elektrik kıtlığı yaz aylarında insanların klima kullanmaya başladığı dönemlerde daha da kötüleşiyor.
Ancak Ukrenergo, enerji açığını kapatabilmek için ülke genelinde her gün saatlerce süren kapsamlı elektrik kesintileri uygulamak zorunda kalıyor.
Bu yüzden milyonlarca kişi yakıtla çalışan jeneratörlere bağımlı hale geliyor.
‘Elektrik olmadan ameliyat yapmayı öğrendik’
Ukrayna’nın başkenti Kiev’de uzun süredir elektrik kesintileri yaşanıyor.
Roksolana, 24 katlı binasında apartman görevlisi olarak seçildi.
Yüksek apartman bloklarında yaşamanın kolay olmadığını söyleyen Roksolana, elektrik kesintilerinin üst katlarda su kesintilerine de neden olduğunu belirtiyor.
“Asansörler de çalışmıyor, bu yüzden çocuklu anneler ve engelliler beklemek zorunda kalıyor. Elektriğin ne zaman geleceğine bağlı olarak günlerini planlıyorlar. Altı saat boyunca içeride kalmak zorundalar, yaşlılar ekmek almak için bakkala gidemiyor.”
Yüksek binalarda yaşayanlar aynı zamanda klima çalışmadığı için bunaltıcı sıcaklarla mücadele ediyor.
Bu kişiler aynı zamanda genellikle yerin altında bulunan sığınaklara ulaşamadığı için Rus hava saldırıları sırasında daha savunmasızlar.
Zaporijya’da diş hekimi olan Volodimir Stefaniv, randevularının sık sık son anda yeniden planlanması gerektiğini ve karmaşık ameliyatlar sırasında elektriğin kesildiği durumlar olduğunu paylaşıyor.
“Böyle bir durumda başladığımız işi bitirebilmek için jeneratörlerimizi çalıştırıyoruz. Başka yolu yok, hastaya yarın tekrar gelmesini söyleyemeyiz.”
Stefaniv, elektrik kesintileri sırasında acil ya da daha az karmaşık ameliyatları gerçekleştirmek için kafa feneri kullanıyor.
Stefaniv, cephedeki askerleri tedavi ederken bu beceriyi kazandığını ve hala askerlere ücretsiz ya da çok indirimli hizmet verdiğini söylüyor.
“Elektrik olmadan diş ağrısını ya da şişliği tedavi edebilirim. Elektrik olmadan ameliyat yapmayı öğrendik.”
Ukrenergo’dan Maria Tsaturian, elektriğin uzun saatler boyunca ve sıkça kesilmesinin öfkeye yol açtığının farkında, ancak başka bir seçenek olmadığını söylüyor.
“Savaştayız. Enerji sektörü hedeflerden biri. Nedeni de çok açık. Tüm yaşamımız, tüm medeniyetimiz elektrik üzerine kurulu. Düşmanınızın elektrik şebekesini yok etmeniz yeterli. O zaman ne ekonomileri kalır ne de hayatları” diyen Tsaturian, “Özgürlük için ödediğimiz bedel bu” diye devam ediyor.
